ՄԱԹԻԿ ԷՊԼԻՂԱԹԵԱՆ
ԼՕԽ-ի «Կարս» մասնաճիւղը քառասուն օրեր առաջ կորսնցուց իր անդամուհիներէն Սրբուհի Մեծերէցեան-Մարթայեանը, որ խորհրդանիշն էր իր անուան. հայրը` Հաճի Սարգիս Մեծերէցեանը վերապրող մըն էր Հաճնոյ աղէտէն, իր առաջին աղջիկը անուանած էր ի յիշատակ իր մեծ քրոջը` Սրբուհի Մեծերէցեան-Շխրտմեանին, որ զոհ գացած էր թուրքի եաթաղանին. սրբադասուած է արդէն նահատակ երէց Սրբուհին` իր մէկուկէս միլիոն արիւնակիցներուն հետ: Նոյն իմաստով, լուսահոգի կրտսեր եղբայրն ալ Գրիգոր անունը կը կրէր ի յիշատակ իր մեծ հօրեղբօր` նահատակ Գրիգոր քհն. Մեծերէցեանի:
Սրբուհին իր անուան ժառանգին հետ իր վրայ առած էր այդ անունին բովանդակ իմաստը` որպէս նկարագրային գլխաւոր յատկանիշ: Բարեսիրութիւնը կեանքի նպատակ դարձուցած էր անձայն եւ անշշուկ` իր կարելիութիւններէն աւելիով հասնելով չքաւորին, իր տունը Էշրեֆիէի համեստ ու խոնարհ դասակարգին ժամադրավայրն էր: Աւելի քան յիսուն տարիներ ԼՕԽ-ական էր, որպէս անդամ` իր օժանդակութիւնը կը բերէր իր առտնին ձիրքերով, քաղցրաւենիք պատրաստելով. հայկական նազուկն ու գաթան Էշրեֆիէի մասնաճիւղի զանազան ձեռնարկներուն առիթով անպակաս էին: Երկու վեհութիւններ գոյութիւն ունէին իրեն համար հայ իրականութեան մէջ` Հայ առաքելական եկեղեցին եւ Դաշնակցութիւնը: Վա՛յ անոր, որ այս երկու հաստատութիւններուն հանդէպ մեղանչէր, հոն միայն Սրբուհին դուրս կու գար իր էութենէն, ան նաեւ լիբանանահայ համայնքի իրաւունքներու ջերմ պաշտպանն էր: Ազգային ու յեղափոխական երգերը կը մեկնաբանէր հպարտօրէն, յուզումով կը պատմէր, որ իր հօր դաստիարակութեան մաս կազմած էր այդ երգերուն ուսուցումը : «Վանայ ձայն»-ի սփռումներն ալ առանց ընդմիջումի լսելի էին իր տան մէջ:
Ծնած էր Ալեքսանտրեթ, ուր յաճախած տեղւոյն «Նոր դպրոց» վարժարանը` մայրենի լեզուի ուսուցիչ ունենալով Մանուկ Ասլանեանը, որուն դաստիարակութեան շնորհիւ` պաշտամունք ունէր ոսկեղնիկին հանդէպ, «Ազդակ» օրաթերթի ամէնօրեայ ընթերցումը գերագոյն հաճոյքն էր, հպարտ կը զգար, յատկապէս երբ անունիս հանդիպէր յօդուածի մը առիթով: Որպէս մոլի ընթերցող` տարիներու ընթացքին կազմած էր կոկիկ գրադարան մը:
Սանճաքի պարպումով փոխադրուած էին Հալէպ, ուր յաճախած էր ֆրանսական լիսէն, հայերէն ընթերցումներուն զուգահեռ, ան կը կարդար ֆրանսատառ թերթեր` «Փարի Մաչ»-ի նիւթերը իր առօրեայ յարաբերութիւններուն խօսակցութեան առանցքն էին:
Սրբուհին աշխարհ բերած էր երեք շնորհալի դուստրեր` Սօսի, Սեւան եւ Նայիրի, զորս մղած էր ԼՕԽ-ին անդամակցելու եւ գործօն անդամ ըլլալու: Մանչ զաւակ չունենալուն պատճառով զիս իր տղան կը նկատէր, իր մայրական գուրգուրանքը վայելած եմ մանկութեանս Հալէպ, աւելի ուշ Պէյրութ յաճախակի այցելութիւններուս, նաեւ` իր տան ջերմութիւնը, յատկապէս ուշ երեկոյին մեր սրտակից զրոյցները այս պահուն յուզումով ու կարօտով կը յիշեմ:
Սրբուհի Մարթայեանին հետ կը թաղուի նաեւ Երկրէն բերուած Հաճնոյ գաւառաբարբառը խօսող սակաւաթիւ հայորդի մը: Անոր մեծագոյն ցաւը նոր սերունդի հայկական դպրոցներէն հեռու մնալու երեւոյթն էր, առանց վարանումի` կը յանդիմանէր այս ընթացքին մէջ գտնուող ծնողները: Իր թաղման ԼՕԽ-ի դրօշակով ծածկուած դագաղին շուրջ, իր շատ սիրած Էշրեֆիէ թաղամասի Ս. Յակոբ եկեղեցւոյ մէջ հաւաքուած հարազատներէն գլխաւոր բացական եղայ ցաւ ի սիրտ, այս մահագրութիւնը, փոխան ափ մը հողի, կը ձօնեմ իր անմահ յիշատակին: Կեանքը եւ շրջապատը սիրող մօրաքոյրս իր մայրական պարտականութիւնը կատարած` կը մեկնի, երեք դուստրերը արդէն վաղուց ընտանիք կազմած են` եօթը թոռներու եւ ցարդ ութ ծոռերու վայելքը շնորհելով իրեն:
Վերջին անգամ, երբ հեռաձայնով խօսեցայ, ըսաւ. «Ամէն օր կ՛աղօթեմ քեզի համար», ասկէ ետք ես պիտի աղօթեմ իր յիշատակին, անոր անունը աւելցաւ անդարձ մեկնած հարազատներուս եւ ընկերներուս ցանկին, որոնք ծածուկ կը մտաբերեմ կիրակնօրեայ «Տէ՛ր, ողորմեա»-ի ընթացքին: Մահն ալ յաճախականութեան ենթակայ է, մէկ օր առաջ իր մօր` Մարի Սինանեան-Մեծերէցեանի մահուան երեսնամեակն էր, մօրաքոյրս անդենականի շիրիմին մէջ միացաւ ամուսնոյն` Մինասին, մօրը` Մարիին, եղբայրներուն` Յակոբին եւ Գօգոյին: Յիշատակն արդարոց օրհնութեամբ եղիցի:
Ժընեւ