Սրտի Խօսք` Կարօ Մըթրպեանի Յիշատակին

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ        

Իրերայաջորդ սերունդներու տերեւաթափը կը շարունակէ իր ներկայութիւնը պարտադրել սփիւռքահայ կեանքին:

Եւ այսպէս իրարու ետեւէ կը շիջին տարբեր սերունդի պատկանող սիրելի բարեկամներ եւ ընկերներ, որոնք թէեւ ունէին միեւնոյն ազգային պատկանելիութիւնը, կը շնչէին նոյն միջավայրին մէջ, ապրած էին կեանքի դառն եւ ուրախ պահերը, կերտած` իրենց սեփական թէ ընտանեկան կեանքի ճանապարհը, մասնակցած գաղութահայ կեանքի թէ ազգային մթնոլորտի ջրդեղման, ծառայած` յանուն կուսակցական ու գաղափարական արժէքներու պահպանման, այդուհանդերձ անոնցմէ իւրաքանչիւրը կը յատկանշուէր եզակի կազմաւորումի մը  բարեմասնութեամբ:

Տուեալ սերունդին ներկայացուցիչներէն էր մեր ընկերը` Կարօ Մըթրպեան, որ մեզէ անակնկալ հեռացաւ քառասուն օրեր առաջ` մեզի ժառանգ ձգելով իր կարգ մը մարդկային ու կուսակցական մօտեցումները, ըմբռնումները, համոզումներն ու սովորութիւնները, եւ որոնց յիշատակովն է, որ ան պիտի շարունակէ ապրիլ ու յիշուիլ մեր կեանքին ողջ տեւողութեան:

Այո՛, ընդգծեցինք մեր ընկերոջ եզակի կազմաւորումը, այն առումով, որ ան ունէր սէր ու յարգանք հայ գիր ու գրականութեան նկատմամբ: Քաջածանօթ էր հայ մտքի ու հոգիի ծնունդ տարբեր գրողներու վաստակին, եւ շատ անգամ իր խօսակցութիւններուն մէջ կ՛ակնարկէր տուեալ բանաստեղծին, վիպագիրին թէ մտաւորականին պատկանող դիպուկ եւ լուսաշող արտայայտութիւններուն:

Անոր համար մանաւանդ դաշնակցական գրականութիւնը իր պատմագրական, գաղափարական ու աշխարհայեացքային առումով այնքան մը արժէք ունէին, որ ամէն պատեհ առիթի եւ առհասարակ ժողովական կեանքի ընթացքին կ՛անդրադառնար անոր մասին եւ լոյսին կը բերէր անոր էական կարեւորութիւնը:

Կարօ Մըթրպեանի եզակի հետաքրքրութիւնն ու յարգանքը`  ՀՅ դաշնակցութեան  Ծրագիրին ու Կանոնագիրին հանդէպ, ունէր իւրովի ըմբռնում: Անոր համար կարծես սրբազան պարտք մըն էր նման արժէքներու յիշատակումն ու արծարծումը մանաւանդ ժողովական կեանքին ընթացքին` այն հասկացողութեամբ որ հարկ է ամէն քայլափոխի առաջնորդուիլ ու գործել դաշնակցական տուեալ արժէքներու անշեղ  հաւատարմութեամբ:

Փաստօրէն, մեր ընկերոջ աւելի քան յիսնամեայ ազգային ու կուսակցական նուիրումը հայ կեանքի մէջ, բաւարար ենթահող է ընդգծելու անոր ծառայասիրութիւնը, աշխատելու եւ գործելու մղումն ու ջանասիրութիւնը: Ան տարբեր ժամանակներու մաս կազմած է ՀՅԴ «Նիկոլ Դուման» կոմիտէի կազմին, ընտրուած է Կեդրոնական կոմիտէի անդամ, մօտէն առնչուած է ազգային իշխանութիւններու գործունէութիւններուն, յաճախ մաս կազմած է տարբեր յանձնախումբերու եւ մասնակցած  ժողովներու, եւ ամէն տեղ ան եղած է իւրայատուկ` հարցերուն մօտենալու իր եղանակով եւ մտածելակերպով:

Մեր ընկերը յամառ, սակայն փնտռուած զրուցակից մըն էր: Անոր ընկերականութիւնը շեշտուած ձեւով ինքզինք կը պարտադրէր շատ անգամ` մտերմիկ առիթներու թէ ժողովական կեանքի ընթացքին: Ան կը սիրէր իր ընկերները, հակառակ անոր որ շատ անգամ կը վիճէր ու սուր խօսքեր կ՛արձակէր: Զգալի էր մեր ընկերոջ այն համոզումը, որ, իբրեւ երէց սերունդի ներկայացուցիչ` ան պէտք է միշտ գտնուէր համոզողի ու դաստիարակողի կերպարին մէջ, նոյնիսկ եթէ զինք չըմբռնէին եւ կամ հակաճառէին:

Ան կառչած կը մնար իր համոզումներուն, եւ սակայն մտիկ կ՛ընէր դիմացի ընկերոջ մտածումները: Տուեալ պահերու ընթացքին ան շատ անգամ կ՛արտայայտէր վիրաւորական խօսքեր` տեսակ մը կարոյական հրետանին ի գործ դնելով, սակայն, ի պատիւ իր ընկերներուն եւ իր բարի հոգիին, այդ խօսքերը քանի մը վայրկեան ետք արդէն մոռացութեան տրուած կ՛ըլլային եւ արդէն կը տիրէր խնդուքի, զուարճութեան եւ ընկերականութեան մթնոլորտ:

Յատկանշական էր ընկեր Կարոյի դիմագծային երկու պատկերներ, մէկը` երբ իր առանձնութեան մէջ մտորումներու եւ ծխախոտի գուլաներու յանձնուած է, իսկ միւսը` իր բարի ժպիտը, երբ անակնկալ հանդիպէր իր տան մօտ թէ ճամբու եզրին ընկերոջ մը եւ կամ բարեկամի մը: Ան քաղաքավար եւ կարօտի զգացումը դէմքին կը հարցնէր դիմացինի հալն ու քէֆը, ապա կը յանձնուէր խօսակցութիւններու տարափին:

Իսկ ամէնէն յատկանշականը այն էր, որ կեանքի դառն ու վատը ապրած ըլլալու իր յիշողութիւններուն մէջ ան հարազատ էր ու վճիտ: Ան չէր թաքցներ կեանքի տարբեր երեւոյթներու մասին իր մօտեցումներն ու ապրումները, ընդհակառակը, կը սիրէր ապրիլ կեանքը ինչպէս որ էր, եւ ատոր ամէնէն դիպուկ մարմնաւորումը կը հանդիսանար իր կապն ու յարաբերութիւնները ընկերական միջավայրի մէջ:

Կարօ Մըթրպեանի հետ ապրած ու անոր մտերմութեան մասնակից դարձած ամէն ընկեր լաւապէս հասկցած է անոր ներաշխարհը, հակառակ կարոյական ծուռութիւններու եւ վարուելակերպի, որոնց հիմքը ոչ թէ անձնականութիւնն է, այլ` իւրայատուկ մօտեցում ու գործելակերպ ցուցաբերելու հասկացողութիւնը:

Եւ եթէ երբեք կը խօսինք նման սերունդի ներկայացուցչական բնոյթ ունեցող տիպարներու մասին, ապա ընկեր Կարոյի ներդրումն ու ծառայական գիտակցութիւնը` գաղութահայ թէ կուսակցական կեանքի մէջ, կը մնան օրինակելի` այն առումով, որ նմաններ մնացին հաւատաւոր իրենց կազմաւորումին, դաստիարակութեան եւ գաղափարական ըմբռնումներուն, հակառակ դժուարին ու հոգելլկիչ պահերու:

Ընկեր Կարօ Մըթրպեանի հայրենասէրի, գրասէրի եւ ընկերասէրի բարեմասնութիւնները պիտի մնան մեր յիշողութեան մէջ, յաճախ զինք յիշելով եւ կարօտնալով` մանաւանդ հայ կեանքի թէ կուսակցական աշխատանքի մէն մի բնագաւառի մէջ:

Վարձքդ կատար սիրելի ընկեր: