Սոչիի միջսուրիական ազգային բանակցութիւններու խորհրդաժողովը առաջինն էր իր տեսակին մէջ, առաջին քայլը, որ սուրիական ընկերութեան բազմաթիւ շերտեր մէկ յարկի տակ համախմբեց, իսկ յատկանշականը այն էր, որ բոլոր շերտերը շեշտը դրին յատկապէս հետեւեալ առաջադրանքին վրայ. «Սուրիական տագնապի լուծումին եզրերը սուրիացի ժողովո՛ւրդը պիտի ճշդէ»:
Խորհրդաժողովի առաջին օրուան լարուածութիւնը որպէս բնական երեւոյթ պէտք է դիտել, եթէ նկատի ունենանք եօթը տարիներու թափուած արիւնը, տագնապը սրելու կոչուած արտաքին միջամտութիւնները, երկխօսութիւնն ու բանակցութիւնը խանգարելու միտող կողմերուն քաղաքական օրակարգը, բայց մանաւանդ` այն տառապանքը, զոր կրեց ժողովուրդ մը ամբողջ` իր բոլոր շերտերով:
Դրականը այն էր սակայն, որ խորհրդաժողովը, հակառակ այս բոլորին, ընթացք առաւ ու եզրայանգումներու հասաւ, որովհետեւ մասնակիցները հաշտութիւն կնքելու եւ Սուրիան նոր որակի առաջնորդելու կամեցողութեամբ համախմբուած էին, իսկ ժողովի դիւանին ու յառաջացած յանձնախումբերուն մէջ ներառուած էին կառավարութեան եւ ընդդիմութեան ներկայացուցիչներ:
Որոշ կողմերու բացակայութիւնը կը խօսէր տագնապի ցարդ անլուծելի կարգ մը թնճուկներուն մասին, որոնք, սակայն, առաջին այս դրական քայլէն ետք, իրենց կարգին դէպի հանգուցալուծում պիտի առաջնորդուին, պէ՛տք է առաջնորդուին, այլապէս պիտի զրկուին պիտի մնան տագնապի լուծման փուլերուն մաս կազմելէ:
Սոչիի մէջ 1511 սուրիացիներ իրենց երկիրը խաղաղութեան ու զարթօնքի առաջնորդելու գիտակցութեամբ համախմբուած էին: Պէտք է արձանագրել նաեւ, որ խորհրդաժողովը հովանաւորող Ռուսիան ամէն ջանք ի գործ դրած էր լարուածութիւնները մեղմացնելու եւ սուրիական տագնապի քաղաքական լուծումին առաջնորդող առաջին այս լուրջ քայլը յաջողութեամբ պսակելու համար:
Հիմնական արդիւնքը ներկայ սահմանադրութեան քննարկումին համար յառաջացած յանձնախումբի կազմութիւնն էր, որուն մաս կազմեցին 150 սուրիացիներ (ընդդիմադիր եւ կառավարութեան համախոհ տարրերէ), երեւոյթ մը, որ աննախադէպ էր այս ոլորտին մէջ: Անոնք յառաջիկայ օրերուն միասնաբար պիտի ուրուագծեն Սուրիոյ ժողովուրդին քաղաքական տեսլականը` հիմնուելով 2012-ին մշակուած սուրիական սահմանադրութեան վրայ, այսպիսով, զերծ պահելով սահմանադրական փոփոխութիւններու գործընթացը արտաքին միջամտութիւններէ:
Անգարա, որ շրջանցելով Ասթանայի որոշումները` զինուորական գործողութիւններու ձեռնարկած է սուրիական տարածքներուն ուղղութեամբ, ժողովը խանգարելու իր նկրտումները չէր ծածկած, հաւանաբար փորձելով ճնշում բանեցնել Իրանի եւ Ռուսիոյ վրայ` Աֆրինի մէջ առանց նկատառելի յառաջընթաց մը արձանագրող իր գործողութիւններուն համար օգնութիւն աղերսելու ակնկալութեամբ:
Սոչիի խորհրդաժողովով, սակայն, գրեթէ զերոյի հաւասարեցաւ Սուրիոյ դէմ զինուորական յարձակումներու ծրագրաւորումով գետնի վրայ փոփոխութիւններ յառաջացնելու եւ տագնապին լուծումը արտաքին օրակարգերու ծառայեցնելու հաւանականութիւնը:
Սուրիական տագնապի լուծման միակ գրաւականը կը մնայ նոյնինքն Սուրիոյ ժողովուրդը, եթէ առաւելագոյն ճիգով մը ան կարենայ ամրագրել իր շերտերուն իրաւունքները պաշտպանող ու երկիրը առաւել ժողովրդավար դարձնող սահմանադրութիւն մը:
Սահմանադրութեան մէջ կատարուելիք գրաւոր փոփոխութիւններէն անդին, սակայն, ժողովուրդը ի՛նք է որ կեանքի պիտի կոչէ սահմանադրութեան ոգին` իր աշխատանքով, նոր Սուրիա մը կերտելու իր տեսլականով, իր միտքով եւ հոգեփոխութեամբ:
Ողջունելի էր տասնեակ մը սուրիահայերու մասնակցութիւնը Սոչիի ժողովին` որպէս Սուրիոյ ապագայով մտահոգ քաղաքացիներ: Բնականաբար սուրիահայութեան ակնկալութիւնը իր իրաւունքներն ու երկրի յառաջընթացին վերաբերող իր տեսլականը պահպանուած տեսնելը պիտի ըլլայ նոր սահմանադրութեան մէջ: Յատկապէս` յետպատերազմեան այս կացութեան մէջ:
«Գ.»