«Երկիր»-ի Հարցազրոյցը ՀՅԴ Գերագոյն Մարմինի
Ազատամարտիկների Հարցերով
Յանձնախումբի Ղեկավար Արտաշէս Մխիթարեանի Հետ
Յայտնի է, որ, Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարութեան հետ համաձայնեցուած, ՀՅԴ Գերագոյն մարմինը որոշում է կայացրել կազմաւորել կամաւորականների պահեստային գումարտակ, որի կիրառումը նախատեսւում է միայն լայնածաւալ մարտական գործողութիւնների վերսկսման դէպքում:
Գումարտակի կազմակերպման ընթացքի, ապրիլեան պատերազմից քաղած դասերի եւ այլ հարցերի շուրջ «Երկիր»-ին հետ զրուցել է ՀՅԴ Գերագոյն մարմինի ազատամարտիկների հարցերով յանձնախումբի ղեկավար Արտաշէս Մխիթարեանի հետ:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Պարո՛ն Մխիթարեան, կամաւորական պահեստային գումարտակի կազմաւորման գործընթացներն ի՞նչ փուլում են:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- ՀՅԴ ԳՄ-ի կողմից որոշում էր կայացուել կազմաւորել պահեստային կամաւորական գումարտակ: ԳՄ-ի շրջաբերականով` բոլոր կառոյցները, կոմիտէութիւնները, մարզային եւ տարածքային կոմիտէութիւնները տեղեկացուեցին այդ որոշման մասին: Դրանից յետոյ սկսուեց կամաւորականների անդամագրման գործընթացը, որը բաւական լայն թափ ստացաւ մեր բացատրական աշխատանքներից յետոյ: Շատերին հետաքրքրում էին տարբեր հարցեր: Մեր յանձնախումբը պարզաբանումներով հանդէս եկաւ, եւ այդ պարզաբանումներից յետոյ աւելի լայն թափ ստացաւ անդամագրման գործընթացը: Ներկայ դրութեամբ անդամագրումը դեռեւս շարունակւում է: 650 անդամագրուած ունենք: Հիմա աշխատանքներ ենք սկսել տանել արդէն տեղերում. ստորաբաժանումների` ջոկերի, դասակների, վաշտերի կազմաւորման գործընթացն ենք սկսել` հաշուի առնելով անդամագրուած կամաւորականների ռազմական հմտութիւնները, ունակութիւնները, բանակում նա ի՞նչ մասնագիտութեամբ է ծառայել, ըստ այդմ` ցուցակագրում ենք տուեալ մասնագիտութեամբ:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Նշեցիք, որ ՀՅԴ բոլոր կառոյցները տեղեկացուել են կամաւորական գումարտակի կազմաւորման մասին, բացատրական աշխատանքներ են տարուել, եւ արդէն իսկ 650 անդամագրուած կայ: Անդամագրուածները միայն կուսակցականնե՞ր են:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Կուսակցական պատկանելիութիւնը բացարձակապէս կապ չունի: Ովքեր ցանկանում են մեզ հետ գնալ մարտի, բոլորի մուտքն ազատ է:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Պահեստային կամաւորական գումարտակի կազմաւորման անհրաժեշտութիւնն ապրիլեան պատերազմից յետո՞յ առաջացաւ, թէ՞ նման գումարտակի պակաս մենք միշտ էլ ունեցել ենք, միշտ էլ կարիքը եղել է:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Անհրաժեշտութիւնը միշտ էլ եղել է: Եթէ մենք վերցնենք ոչ միայն ապրիլեան պատերազմի փորձը, այլ նաեւ նախորդ` 90-94 թուականների մարտական գործողութիւնների, ջոկատները հիմնականում կազմաւորւում էին կամաւորական սկզբունքով: Ընկերներով հաւաքւում էին, որոշում, որ պէտք է ջոկատ կազմաւորեն: Ընկերները հաւաքում էին իրենց ընկերներին, նաեւ գաղափարակից ընկերներով ջոկատներ էին կազմաւորում, եւ ուղարկւում էին սահմանների պաշտպանութեանը: Երբ կազմաւորուեց կանոնաւոր բանակը, այն կազմաւորուեց հէնց այդ ընկերային, թաղային կամաւորական ջոկատների հիման վրայ: Մեր գումարտակը` Շուշիի առանձնակի գումարտակը, կազմաւորուեց գաղափարական հիմքի վրայ: Այսինքն այդ անհրաժեշտութիւնը միշտ էլ եղել է. մարդ վստահ է այն ժամանակ, երբ գիտի, թէ ո՛վ է իր կողքին կանգնած, ո՛վ է իր թիկունքը պահողը: Ես գտնում եմ, որ Հայաստանում միշտ էլ պահեստազօրային կամաւորական գումարտակների անհրաժեշտութիւնը եղել է: Մենք շրջապատուած ենք թշնամիներով, եւ մեր թշնամիներին հակազդելու միակ միջոցը հէնց այդ հռչակուած ազգ-բանակ ունենալն է: Ազգ-բանակ ունենալու միակ տարբերակը սա է` պահեստազօրային կամաւորական գումարտակների կազմաւորումը, որպէսզի իւրաքանչիւր քաղաքացի, իւրաքանչիւր հայ իմանայ իր տեղը կռուի դաշտում` պատերազմի վերսկսման դէպքում: Մենք չենք ասում` այդ պահեստազօրային կամաւորական գումարտակը կազմաւորում ենք, անցնենք յարձակման, Ազրպէյճանը գրաւենք: Ի հարկէ, իւրաքանչիւր պաշտպանական գործունէութեան մէջ մտնում է նաեւ յարձակումն ու հակայարձակումը, դրա անհրաժեշտութիւնը եթէ լինի, դա էլ կ՛անենք: Ապրիլեան քառօրեայ մարտական գործողութիւններն աւելի ամրապնդեցին այն համոզումը, որ այդպիսի գումարտակների կազմաւորումը անհրաժեշտութիւն է, ազգ-բանակ դառնալը անհրաժեշտութիւն է մեզ համար:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- ՊՆ-ի հետ համաձայնեցուած է այս պահեստային կամաւորական գումարտակի կազմաւորումը: Համագործակցութիւնը գումարտակի կազմաւորման հարցում ի՞նչ ձեւաչափով է լինելու, ո՞րն է լինելու ՊՆ-ի դերակատարութիւնը, օժանդակութիւնը գումարտակի կայացման գործում:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Գործընթացները ՊՆ-ի հետ համաձայնեցնելուց յետոյ, գումարտակը ըստ մասնագիտութիւնների, ըստ հաստիքի կազմաւորելուց յետոյ անհրաժեշտ է լինելու, որպէսզի մենք այդ ցուցակները ներկայացնենք զինուած ուժերի գլխաւոր հրամանատարութեան, որպէսզի գլխաւոր հրամանատարութեան այս կամաւորականներին կցագրի իր զօրամասին: Կցագրումից յետոյ անցկացուելու են վարժական հաւաքներ, որոնց ընթացքում վերջնականօրէն կը կազմաւորուի գումարտակը` որպէս զօրամաս, այդ վարժական հաւաքների ընթացքում տեղի կ՛ունենայ ռազմական հմտութիւնների կատարելագործում, վերապատրաստում, ստորաբաժանումների ներդաշնակեցումից յետոյ մեզ կ՛առաջադրուի մարտական խնդիր, ու այդ խնդրի ճշգրտման, խնդրի պարզաբանման, որոշում կայացնելու համար անհրաժեշտ է լինելու, որպէսզի մեկնենք պաշտպանական շրջան, որը մեզ յատկացնելու են, որպէսզի մենք անցնենք պաշտպանութեան: Արդէն իսկ պայմանաւորուածութիւն կայ այդ բոլորի վերաբերեալ, այդ ամէնն ընթացքի մէջ է:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Պարո՛ն Մխիթարեան, 1994 թուականի զինադադարից յետոյ 2016 թուականն ամենաբարդ տարին էր: Փաստօրէն, Ազրպէյճանն առաջին անգամ, այսպէս ասած, լայնածաւալ պատերազմի փորձ արեց: Կարելի է ասել` Ազրպէյճանը 94-ից յետոյ առաջին անգամ Արցախի անվտանգութեանը լուրջ սպառնաց: Հայկական կողմը` մենք, ի՞նչ դասեր ենք քաղել քառօրեայ պատերազմից:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Պէտք է պատրաստ լինենք պատերազմի, եթէ պատրաստ չլինենք պատերազմի, ապրիլները միշտ էլ լինելու են: Իսկ երբ տեսնեն, որ մենք պատրաստ ենք պատերազմի, պատրաստ ենք հակահարուած տալու, Ազրպէյճանն այլեւս նման արկածախնդրութեան չի գնայ:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Մենք զոհեր ունեցանք… 100 զոհ, ստացւում է` այդքան էլ պատրաստ չէի՞նք:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Հէնց դրա համար եմ ասում: Մենք պատրաստ չէինք, այո՛: Բայց դրա համար մենք պէտք է հիմա պատրաստ լինենք, որպէսզի նման դէպքեր այլեւս չկրկնուեն: Իմ ասածը հէնց դա է… Մենք հանգստացել էինք, կարծում էինք, թէ այդ հատուկենտ կրակոցներով կը շարունակուի, բայց փաստը մնում է փաստ, որ սկսուեցին լայնածաւալ ռազմական գործողութիւններ, մենք ունեցանք զոհեր, քանի որ մենք պատրաստ չէինք: Դրա համար մենք պէտք է պատրաստ լինենք, պէտք է դառնանք ազգ-բանակ, մեր միակ փրկութիւնը, այս տարածաշրջանում ու այս հարեւաններով, ազգ-բանակ դառնալն է…
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Առաջին նախագահի այն թեզը, որը, կարծես, անփոփոխ է` 5 շրջանների յանձնում, փոխզիջում կարգավիճակի դիմաց, ըստ ձեզ, սխա՞լ է:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Հող յանձնողին հողին յանձնենք: Մէկ էլ տեսար` Երեւանն էլ զիջեցինք, որովհետեւ եթէ չկարողանանք սահման պահել, մեր տունն էլ չենք կարողանայ պահել: Ինչի՞ մասին է խօսքը: Մի անգամ զիջողը տասն անգամ էլ կը զիջի կաշին փրկելու համար, բայց դա ելք չէ: Միակ ելքը կռուելն է, կռուին պատրաստ լինելն է:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Բայց ոչ նախայարձակ լինե՞լը…
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Գուցէ եւ ժամանակ գայ, որ նաեւ նախայարձակ լինենք: Տեսնում ես, որ ինքը պատրաստւում է (Ազրպէյճանը), զօրքերը մօտեցրել է, զինատեսակների մօտեցնում է, բոլոր գործողութիւնները ենթադրում են, որ անցնելու է յարձակման, այդ դէպքում պէտք է կանխարգիլես, կանխարգելիչ հարուած հասցնես, որպէսզի կռիւը, պատերազմը քո տարածք չտեղափոխուի, ամէն ինչ սկսուի ու վերջանայ նրա տարածքում: Հէնց ապրիլի 4-ին նման դէպք եղել է: Երբ հակառակորդը շարասիւներով մօտեցել է առաջնագծին, մեր հրետանին կանխարգելիչ կրակով կասեցրել է նրանց յառաջխաղացումը, ու ամէն ինչ վերջացել է նրանց տարածքում: Մեր ԶԼՄ-ները, որ խօսում էին ազրպէյճանցիների չգիտեմ ինչքան զոհերի մասին, այ հէնց այդ կանխարգելիչ հարուածի արդիւնքն էր:
ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ.- Պարո՛ն Մխիթարեան, իսկ բանակցութիւննե՞րը: Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի նախագահները 2016-ին երկու հանդիպում ունեցան Վիեննայում եւ Ս. Փեթերսպուրկում, պէ՞տք է շարունակուեն այդ բանակցութիւնները, դրանցից օգուտ կա՞յ:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ.- Բանակցութիւնները քաղաքական գործիչների գործն է: Ես ընդհանրապէս դրանցով չեմ էլ հետաքրքրուել, որովհետեւ զինուորն է որոշողը: Քաղաքական գործիչներն ի՛նչ կ՛ուզեն, թող այնտեղ բանակցեն, եթէ զինուորը որոշեց կռուել, հող չտալ, ուրեմն այդ հողը զիջել փորձողներին էլ այդ զինուորն իր հաշուին է պահում: Ես, զինուոր ասելով, նկատի ունեմ ոչ միայն շարքային զինուորին, ես ինձ էլ եմ զինուոր համարում: Այդ բանակցութիւններին ես նայում եմ զուտ զինուորական տեսանկիւնից, դա իրենց հարցն է, չեմ էլ ուզում խորանալ:
Զրուցեց` ԱՄԱԼԻԱ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ