Հարցազրոյցը վարեց` ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ
Գարնանային Երեւանի երաժշտական կեանքին մէջ սպասուած իրադարձութիւն դարձաւ լիբանանահայ երգչուհի, սոփրանօ Շողիկ Թորոսեանի մենահամերգը: Հայրենի մամուլն անցնող օրերուն անդրադարձաւ երգչուհիին, անոր հետ հարցազրոյցներ կատարուեցան ձայնասփիւռով եւ լրատուական այլ միջոցներով, եւ դասական, հոգեւոր երգի սիրահարը անհամբերութեամբ կը սպասէ 3 ապրիլին` Կոմիտասի անուան Կամերային երաժշտութեան տան մէջ ունկնդրելու Հայաստանի մէջ տակաւին նոր անուն հանդիսացող երգչուհիին: Այս մենահամերգը վստահաբար առիթ կը դառնայ Հայաստանի մէջ Շողիկ Թորոսեանի աւելի լայն ճանչման: Նոյնը կարելի չէ ըսել Լիբանանի մասին, ուր Շողիկ Թորոսեանը ճանչցուած անուն է, սպասուած հիւր` մշակութային ձեռնարկներու, ուր ան կը հնչեցնէ իր իւրայատուկ ձայնը` երգելով հին հայկական երգերէն մինչեւ ժամանակակից երաժշտահաններու ստեղծագործութիւններ:
Հայաստանի Ազգային նուագարաններու պետական նուագախումբի (գեղարուեստական ղեկավար եւ խմբավար Նորայր Դաւթեան) հետ կայանալիք Շ. Թորոսեանի երեւանեան համերգի տոմսերը արդէն սպառած են: Հայրենիքի մէջ իր այնքան փափաքած մենահամերգէն առաջ Շողիկ Թորոսեան իր մտածումները կիսեց «Ազդակ»-ի ընթերցողներուն հետ:
«ԱԶԴԱԿ».- Ի՞նչ ակնկալութիւն ունիք վաղուան մենահամերգէն:
ՇՈՂԻԿ ԹՈՐՈՍԵԱՆ.- Իբրեւ մենահամերգ, ճիշդ է, որ ասիկա առաջինն է Հայաստանի մէջ, բայց նախորդ երկու տարիներուն յաջորդաբար հրաւիրուեցայ «Իմ Հայաստան» փառատօնին (կազմակերպութեամբ Սփիւռքի նախարարութեան), ուր արդէն ծանօթացում եղաւ երաժիշտներու հետ, եւ այս մենահամերգը կազմակերպուեցաւ:
Զգացումներս դրական են, շատ կը փափաքէի մենահամերգ ունենալ Հայաստանի մէջ, եւ ահաւասիկ, Աստուծոյ կամօք անիկա պիտի կայանայ վաղը: Կը սպասեմ, որ ունկնդիրն ալ ունենայ նոյն ապրումները, զորս կ՛ունենամ երգելու պահուն եւ կը ջանամ այդ ապրումները փոխանցել երգի միջոցով: Երգը լաւագոյն միջոցն է հոգիներու ջերմացման, մերձեցման, դրական ու լուսաւոր զգացումներու հաղորդման: Յուսամ, որ մենահամերգս կը դառնայ այդ բոլորի դրսեւորման առիթ հայրենի երաժշտասէրին համար: Նուագախումբին հետ փորձերու ընդմէջէն կրնամ ըսել, թէ բաւական լաւ է արդէն տպաւորութիւնս, համերգը լաւ պիտի ընդունուի, ընկալուի: Նուագախումբին կողմէ ալ բաւական լաւ գնահատանքի, ընդունելութեան արժանացած եմ, անկեղծօրէն կը գնահատեն ոճս, ձայնս, մօտեցումս` երգերուն:
Շատ ուրախ եմ, որ հայաստանցի արուեստասէրը պիտի գայ եւ պիտի լսէ ինծի: Բաւական մեծ թիւով հիւրեր կան ե՛ւ պետական կառոյցներէ, ե՛ւ երաժշտական շրջանակներէ: Յաջորդին աւելի մեծ սրահի մէջ կը հանդիպինք, քանի որ արդէն այս սրահը փոքր կու գայ: Թերեւս` գալ տարի:
«Ա.».- Օրեր շարունակ փորձեր կ՛ընէիք նուագախումբին հետ, կապ հաստատեցիք նաեւ այլ երաժիշտներու հետ: Ի՞նչ կրնաք ըսել հայրենի երաժիշտներուն մասին, ինչպէ՞ս կը տեսնէք երաժշտական կեանքը այստեղ:
Շ. Թ.- Կը հիանամ յատկապէս հայրենի երաժիշտներու ունեցած արագ ընկալումին կամ իրենց աշխատաձեւին: Մենք Լիբանանի մէջ ունինք բազմաթիւ երաժիշտներ, նուագողներ, որոնք ջանք չեն խնայեր տեղ հասնելու եւ շատ-շատ լաւ ըլլալու, բայց որպէս կանոն երաժշտութեամբ կը զբաղին իրենց հիմնական գործէն ետք, ինչ որ կը խանգարէ արուեստի մեծ թափով յառաջացման: Բայց Հայաստանի երաժիշտները հիմնականին մէջ միայն երաժշտութեամբ կը զբաղին, ուստի անոնց համար աւելի դիւրին է աշխատիլ այս ասպարէզին մէջ: Կան լաւ անուններ, արհեստավարժ ու իսկապէս յաջողած երաժիշտներ: Ուրախ եմ, որ իրենց հետ համագործակցութիւնս կայացաւ եւ յուսամ շարունակութիւն կ՛ունենայ:
«Ա.».- Դուք Լիբանանի մէջ դասական երգի թերեւս միակ մեկնաբանն էք: Միջավայրին այդքան ալ դասական երաժշտութեան միտող չըլլալը արդեօք խանգարիչ հանգամանք կը հանդիսանա՞յ:
Շ. Թ.- Պատերազմէն առաջ այսպէս չէ եղած Լիբանանը, եղած է մշակութային կեդրոն մը: Պատերազմն է, որ քիչ մը խանգարած է, բայց 1990-ականներէն ետք կամաց-կամաց սկսաւ ինքզինքը գտնել: Ես, իբրեւ դասական երգող, չեմ կրնար ըսել, որ ունկնդիր չունիմ, ընդհակառակը, ամէն անգամ, որ մենահամերգ կ՛ունենամ, կամ որոշ մասնակցութիւններ կ՛ունենամ, արդէն կը զգամ, որ ունկնդիրներուն թիւը բազմացած է: Անցեալ տարուան մենահամերգիս, զոր Համազգայինի Լիբանանի Շրջանային վարչութիւնը կազմակերպած էր Ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով «Էսեմպլի Հոլ»-ին մէջ, սրահը գրեթէ ամբողջութեամբ լեցուն էր, եւ ամէն անգամ ունկնդիրներուն թիւը աճ կ՛արձանագրէ: Անշուշտ, այդ մէկը մեծ պատասխանատուութիւն մըն է, ամէն անգամ պէտք է աւելի լաւ ներկայացնեմ, աւելի լաւ մատուցեմ, նահանջ չկայ, ոչ ալ տեղքայլի մէջ պիտի մնամ, յառաջ պիտի երթամ: Այս բոլորը ընելու համար աշխատանք կը պահանջէ, եւ պէտք չէ տկարանաս: Արուեստը յարատեւ աշխատանքի կը կարօտի: Լիբանանի մէջ թերեւս ներշնչումները աւելի քիչ են, բայց մեզի պէս նուիրեալներ ու խենթեր պիտի ըլլան, որպէսզի յարատեւեն այս գործին մէջ, արդէն երաժշտութեան հանդէպ սէրն ու նուիրուածութիւնը ձեւով մը քեզի կը պարտադրեն հաստատ մնալ այդ ասպարէզին մէջ:
«Ա.».- Երաժիշտի մը համար ի՞նչ պէտք է յառաջդիմելու:
Շ. Թ.- Ինչպէս ըսի, յարատեւ աշխատանքը, կարեւոր են նաեւ նոր ծանօթացումները` նոր երաժիշտներու հետ: Դասականէն անկախ կ՛երգեմ նոր երաժիշտներու նոր գործերը` դասական մեկնաբանութեամբ, ինչ որ նոր ու առանձնայատուկ մատուցում կ՛ըլլայ: Նոր երգացանկին վրայ պիտի աշխատիմ, այդ ալ կարեւոր է:
«Ա.».- Այս մենահամերգին կա՞ն նոր գործեր, որոնք առաջին անգամ պիտի հնչեն, եւ առհասարակ, ի՞նչ երգացանկով պիտի ներկայանաք հայրենի ունկնդիրին:
Շ. Թ.- Այո՛, պիտի հնչէ, նոր երգ մը, որուն բառերը գրած է Աշոտ Բագրատունին եւ ինծի նուիրած է: Երբ անցեալ տարի փառատօնին մասնակցելու նպատակով Հայաստան էի, ծանօթացայ երաժիշտ Գէորգ Մանասեանին, ինքն ալ այդ բառերու հիման վրայ պատրաստեց շատ գեղեցիկ երգ մը, եւ այդ երգին անդրանիկ մեկնաբանութիւնը պիտի ըլլայ այս համերգին :
Համերգի առաջին բաժինով պիտի հնչեն դասական արիաներ, հոգեւոր երաժշտութիւն, Կոմիտասի ստեղծագործութիւններէն, Տիգրանեանի «Անուշ» օփերայէն, Չուխաճեան, Արա Պարթեւեան, իսկ երկրորդ բաժինով` Գէորգ Մանասեան, Կանաչեանի «Օրօր»-ը, Արտեմի Այվազեան, Գաբրիէլ Երանեան, նաեւ` «Քարմէն» օփերային արիա մը: Կը հնչեն նաեւ Ալեքսէյ Հեքիմեանի, Խաչատուր Աւետիսեանի երգերէն:
«Ա.».- Ձեր երգացանկին մէջ մեծ տեղ կը գրաւեն հոգեւոր երգերը, ի՞նչ նշանակութիւն ունի հոգեւոր երգը` ձեզի համար:
Շ. Թ.- Ինծի համար երգացանկիս մէջ հոգեւոր երգ, եկեղեցական շարական ունենալը շատ կարեւոր է: Այդ երգերը կը կրեն մեր ժողովուրդին հոգեւոր դրոշմն ու յիշողութիւնը, տարբեր ապրում մըն է այդ երգերը բեմէն ներկայացնելը: Ըսեմ, որ նաեւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսարանի երգչախումբի մեներգչուհին եմ, ուստի այդ երգերը միշտ ալ իմ ուշադրութեանն առարկան են: Շատ հանգիստ կը զգամ, երբ որ հոգեւոր երգեմ: Եւ առհասարակ, իմ երգացանկիս մէջ միշտ կը նախընտրեմ հայկական երգեր կատարել, օտար երգն ալ կայ, անշուշտ, բայց հայկականը հիմնական է: Կոմիտասը միշտ առաջնահերթ է, ան հայ երգի գագաթն է:
Կը սիրեմ հայկական արիաներ եւ հայկական երաժիշտներու գործեր, ռոմանսներ, զորս հիմա արդէն երգող չկայ, ատոնք կ՛ուզեմ երգել, մէջտեղ բերել, ծանօթացնել ժողովուրդին: Ամէն համերգէ ետք փորձառութիւնս աւելի կ՛ամրանայ, նոյնիսկ ես կ՛ըսեմ` ամէն մէկ երգէ ետք արդէն բան մը սորված եմ:
«Ա.».- Ի՞նչ ունիք ըսելիք այն երիտասարդներուն, որոնք ընտրած են երաժշտութեան ասպարէզը եւ քիչ մը տատամսումներու մէջ են` շարունակե՞լ կամ` ոչ:
Շ. Թ.- Առանց ձանձրանալու, առանց վհատելու թող աշխատին: Դիւրին չէ, բայց երբ որ կամք ունիս, կրնաս ամէն բան յաջողցնել: Դուն պիտի վազես քու յաջողութեանդ ետեւէն, երբ նստած ես, յաջողութիւնը քեզի կրնայ չգալ, դուն պիտի աշխատիս, որ այդ յաջողութիւնը ձեռք բերես: Եւ ի վերջոյ, մաքուր, զուլալ երգի ասպարէզը նուիրական աշխարհ մըն է, եւ ոչ ոք պիտի զղջայ, երբ որ նուիրուի այս ասպարէզին: Լիուլի հատուցում անպայման կը ստանաս, քանի որ երգը յաւերժ է, իսկ զայն գնահատողները միշտ կան: