ԺԱԳ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Լիբանանի անկախութեան 75-ամեակը այս տարի կը նշենք ներլիբանանեան ճգնաժամի նոր փուլի մը մէջ: Իրականութեան մէջ ներքին քաղաքական տագնապները օր մըն ալ չեն պակսած այս փոքր երկրին մէջ, բայց ներկայ փուլը ամէնէն վտանգաւորն է, իմ անձնական կարծիքովս, Թաէֆի համաձայնագիրի ստորագրութենէն եւ քաղաքացիական պատերազմի աւարտէն ի վեր: Նոյնիսկ աւելի վտանգաւոր է, քան նախորդ ժամանակաշրջանին շուրջ երկու տարի հանրապետութեան նախագահ չունենալը, աւելի վտանգաւոր է նաեւ նախորդ ժամանակաշրջանին շուրջ հինգ տարի խորհրդարանի պաշտօնավարման ժամանակաշրջանի երկարաձգումներէն: Այն ժամանակ գոնէ կար կառավարութիւն մը, որ ստանձնած էր բացակայող նախագահի իրաւասութիւնները եւ լաւ թէ վատ կ՛իշխէր երկրին, եւ կար խորհրդարան, որ թէեւ իր օրինական ժամկէտը աւարտած էր, սակայն հակառակ իր գործունէութեան անդամալուծութեան, տակաւին կը ներկայանար իբրեւ լիբանանցի ժողովուրդին կամքը մարմնաւորող օրէնսդիր իշխանութիւն:
Իսկ հիմա ի՞նչ ունինք գետնին վրայ: Հակառակ ժողովրդավարական հոլովոյթի երկարատեւ կասեցումին, այս տարուան մայիսի 6-ին տեղի ունեցան լիբանանեան խորհրդարանական ընտրութիւնները` Լիբանանի պատմութեան մէջ առաջին անգամ ըլլալով համամասնական դրութեան հիման վրայ: Սակայն, հակառակ նոր խորհրդարանի ձեւաւորման եւ խորհրդարանական պարտադիր խորհրդակցութիւններու հիման վրայ վարչապետ Սաատ Հարիրիի` նոր կառավարութեան կազմութեան յանձնարարութեան ստանձնման, տակաւին 7 ամիսէ ի վեր կառավարութիւնը չէ կազմուած:
Սա կը նշանակէ, որ երկիրը գործադիր իշխանութիւն չունի փաստօրէն, եւ երկրին կառավարման ընթացիկ, նուազագոյն աշխատանքները կը կատարուին նախարարներու պաշտօնակատարներու միջոցով` առանց գործադիրի մակարդակին վրայ մեծ որոշումներ տալ կարենալու: Հետեւաբար նաեւ, եթէ լիիրաւ գործադիր իշխանութիւն չկայ երկրին մէջ, ուրեմն պիտի կաղայ նաեւ օրէնսդիր իշխանութեան աշխատանքը, որովհետեւ ընդհանրապէս կարեւոր նշանակութիւն ունեցող մեծ օրինագիծերը կամ համաձայնագիրները կառավարութենէն պիտի անցնին խորհրդարան, իսկ խորհրդարանական ընտրութիւններէն մինչեւ հիմա օրէնսդիր իշխանութիւնը զբաղած է միայն անհրաժեշտութեան օրէնսդրութեամբ` արգիլելու համար, որ երկիրը ուղղուի դէպի յաւելեալ անկում, մասնաւորաբար ելեւմտական եւ տնտեսական մակարդակի վրայ:
Մինչ այդ սակայն, Լիբանանը ստանձնած է միջազգային յանձնառութիւններ` իր տնտեսական վիճակը բարելաւելու համար Փարիզի մէջ գումարուած «Սետր» խորհրդաժողովին ընդմէջէն: Այս խորհրդաժողովի որոշումներուն գործադրութեան համար նախապայման է, որ լիբանանեան պետութիւնը ամէնէն արագ ժամանակամիջոցին որդեգրէ ելեւմտական-տնտեսական բարեկարգումներու շարք մը, իսկ այս բարեկարգումները կեանքի պէտք է կոչէ լիիրաւօրէն կազմուած նոր կառավարութիւնը: Այլապէս, եթէ նոր կառավարութիւն շուտով չկազմուի, «Սետր» խորհրդաժողովի ամբողջ իրագործումը առ ոչինչ կրնայ նկատուիլ: Այո՛, «Սետր» խորհրդաժողովին որոշումներուն համաձայն, Լիբանանը վարկային յաւելեալ պարտականութիւններ պիտի ստանձնէ, ինչ որ աւելի պիտի բարձրացնէ երկրին արտաքին պարտքը, բայց միւս կողմէ, ըստ լիբանանցի պետական այրերուն, այս խորհրդաժողովի որոշումները երկրին մէջ դուռ պիտի բանան գործադրելու տնտեսական մեծ ծրագիրներ, որոնք իրենց կարգին պիտի ստեղծեն մօտ 900 հազար աշխատատեղի, ինչ որ մեծ չափով կը շարժէ արդէն իսկ սառած տնտեսական կեանքը:
«Սետր» խորհրդաժողովի որոշումներուն վտանգուած ըլլալէն բացի, 7 ամիսէ ի վեր նոր կառավարութեան կազմուած չըլլալը կը ստեղծէ նաեւ այլ մարտահրաւէրներ, որոնք մեծապէս կ՛ազդեն լիբանանցի քաղաքացիին առօրեային եւ կենցաղին վրայ: Այդ մարտահրաւէրներուն շարքին են աղքատութեան եւ գործազրկութեան համեմատութիւններուն աճը, օրէ-օր ահագնացող ընկերային-տնտեսական հարցերը, նուազագոյն աշխատավարձի անբաւարար ըլլալը` արժանապատիւ կեանք մը ապահովելու համար եւ այլն:
Այս բոլոր հիմնահարցերը, Լիբանանի անկախութեան 75-ամեակի սեմին, պարզ քաղաքացիին մօտ իրաւամբ ստեղծած են այն տպաւորութիւնը, որ երկիրը այդքան ալ անկախ չէ, այլ մեծապէս կախեալ կը մնայ ներքին եւ յաճախ ալ արտաքին ազդակներէ, որոնք կ՛արգելակեն երկրին սահմանադրական հաստատութիւններուն բնականոն գործունէութիւնը: Պարզ քաղաքացիին մօտ նաեւ կայ այն տպաւորութիւնը, եւ իրաւացիօրէն, որ ժողովուրդը շահագործումի կ՛ենթարկուի, եւ երկրին քաղաքական վերնախաւին հոգը նոյնիսկ չէ երկրին ու ժողովուրդին ճակատագիրը:
Վաղը Լիբանանի անկախութեան 75-ամեակն է, եւ տակաւին, 7 ամիսէ ի վեր կառավարութիւն գոյութիւն չունի: Ասիկա առիթ է, որ ժողովուրդը իր ցասումի եւ բողոքի ձայնը բարձրացնէ երկրին մէջ տիրող այս անբնական վիճակին դէմ: Նաեւ ասիկա առիթ է երկրին պետական այրերուն համար, որ լսեն ժողովուրդին արդար պոռթկումի ձայնը, վեր կենան անձնական ու խմբակային շահերէն, թեթեւցնեն համայնքային լարումի հռետորաբանութիւնը եւ երկրին ու ժողովուրդին ազգային շահերը վեր դասեն ամէն նկատառումէ:
Այսօր, Լիբանանի անկախութեան 75-ամեակին, առաջնահերթութիւններու առաջնահերթութիւնը կը մնայ զուտ լիբանանեան արտադրութիւն եղող կառավարութեան մը կազմութիւնը, իսկ ներլիբանանեան մարտահրաւէրները շրջանցելու միակ միջոցն է ազգային միասնականութեան ամրապնդումը, առանց որուն Լիբանանը պարզապէս կը դառնայ պարտադրաբար իրարու հետ ապրող համայնքներու համադաշնակցութիւն: Եւ Աստուած մի՛ արասցէ, որ այդպէս ըլլայ: