Հ. Պ.
Քանի մը ամիս առաջ էր, երբ սովորաբար կ՛անցնէի Մարաշ թաղամասէն, իր խանութին դիմաց կեցած բարեկամս զիս կանգնեցուց եւ ըսաւ. «Այս գիրքը կ՛ուզեմ քեզի նուիրել»: Ան նաեւ աւելցուց, որ ատենէ մը ի վեր կը սպասէր յարմար առիթի մը, որպէսզի զիս տեսնէ ու փոխանցէ գիրքը:
Քիչ մը անակնկալի եկած, անմիջապէս շնորհակալութիւն յայտնեցի եւ բարի օր մաղթելով` շարունակեցի ընթացքս դէպի տուն:
Հազիւ տան շեմէն ներս մտած, սկսայ թերթատել գիրքը: Անիկա հաստափոր բառարան մըն էր, աւելի քան եօթը հարիւր էջ, հեղինակը` Սիմոն Սիմոնեան, որ լոյսին բերած էր այս մատեանը, աշխատակցութեամբ խումբ մը մտաւորականներու:
Յիշենք, որ Սեւան «Ընդարձակ բառարան»-ը տպուած է 1970-ին, «Սեւան» հրատարակչատան կողմէ: Հետաքրքրութենէ մղուած սկսայ սուզուիլ գունատ էջերուն մէջ, ուր բառերու տիեզերք մը ամբողջ կը տողանցէր հերթաբար:
Ճիշդ է, որ նմանօրինակ բառարաններու հետ մօտէն շփման մէջ եղած ենք, շատ անգամ օգտագործած ու յաճախ անոնց դիմած ենք` իբրեւ վաւերական ու եզակի աղբիւրներ, սակայն ստացուած այս նուէրին մէջ, առկայ էր գիտակցական ու ազնիւ զգացողութիւն մը, յանձին` Այնճար հայաւանի զաւակ մեր բարեկամին` Մ.Ա.-ին:
Ի դէպ, կը նշենք մեր բարեկամին անուան առաջին տառերը, պարզապէս չվիրաւորելու անոր համեստութիւնը:
Եւ ահա, գիրք նուիրելու այս օրուան պատեհ առիթին, մենք ալ մեր կարգին, մեր խորին երախտագիտութիւնը կը յայտնենք անոր, որովհետեւ նախ` մտածած էր մեր մասին եւ ապա նուիրած պատկառելի գիրք մը, որուն արժէքը անգնահատելի է ըստ մեզի:
Աւելի՛ն. ազնուահոգի այս շարժոյթը (ժեսթը) մեզի համար կը մնայ օրինակելի, խորապէս գնահատելի եւ յիշատակելի, որովհետեւ ընթերցանութեան տակաւ նուազումին, հայ գիրքի եւ մայրենիին հանդէպ յարգանքի ու հաւատամքի օրըստօրէ նօսրացումին դէմ յանդիման, նման երախտարժան մօտեցում`կը զգենու գեղեցկութիւն մը, մտաւոր եւ հոգեկան աշխարհներ հարստացնող, ուսուցող եւ դաստիարակող:
Գալով գաղութահայ կեանքի թէ սփիւռքեան մեր սով իրականութեան, հարկ կը զգանք յիշեցնել, թէ երբ հայրենի պետական կառոյցներ 2008-ին կայացուցած են յոյժ գնահատելի որոշում մը, 19 փետրուարը հռչակելու գիրք նուիրելու օր, ապա իբրեւ սփիւռքացած գաղութներ, այլասերման յորձանուտին ամենածանր տուրքը վճառող հաւաքականութիւններ, երբ մեր կարմրաւուն աչքերուն եւ սպիտակահեր մազերուն դիմաց իրերայաջորդ սերունդներ կ՛օտարանան հայութենէն, ինքնութենէն եւ ցաւ ի սիրտ վեհափառ Արարատէն, ինչպիսի՞ հանճար միջոցներ պէտք է որդեգրել, գէթ որոշ չափով կասեցնելու գահավէժ ընթացքը, այլասերումի յորձանուտը:
Իրօք, երբ ժամեր տրամադրեցինք հաւատքով ու հաւատամքով «զբօսնելու» նուիրուած բառարանին մէն մի էջին մէջ, տեսանք հրաշք գեղեցկութիւնը հայ գիրին ու գրականութեան, հայ բառին ու հանճարեղ մտքի մեծութիւնը:
Ըսինք, թէ գիրքը կը բովանդակէ աւելի քան եօթը հարիւր էջեր, ուր կը տողանցեն բազմահազար բառեր, որոնք իրենց իմաստային հնչեղութեամբ եւ քերականական հարուստ ընկալումներով, մեզ կը փոխադրեն դէպի արմատները կեանքի, դէպի աղբիւրը լոյսի եւ մեծութիւնը` նախնեաց:
Արդ, ի՞նչ կ՛արժեն ցուցադրուած թէ հրատարակուած գիրքեր, երբ անոնց տիրութիւն ընելու համար սերունդներ չեն պատրաստուիր, չեն դաստիարակուիր:
Բեմերէ արձակուած խօսքերը շուտով կը չքանան, կարգախօսերը կ՛ամլանան, տարուած շնորհակալ աշխատանքներն անգամ կ՛իմաստազրկուին, երբ հայ գիրքին հանդէպ մեր կեցուածքն ու մօտեցումը կը մնայ հնաբոյր եւ անարդիւնաւէտ:
Պարզապէս դիտել է պէտք մեզ շրջապատող յառաջադէմ ազգերու կատարած նորարար աշխատանքներն ու առաջադրած ծրագիրները:
Մինչեւ հոն հասնիլը, գէթ առժամեայ հայ վարժարաններուն մէջ այս թուականը հռչակենք հայ գիրք նուիրելու օր եւ տօնը վերածենք մշակոյթի: