ՊԵՏԻԿ
Քանի մը օր առաջ «Ազդակ»-ի էջերուն մէջ կարդացինք այնքան ահաւոր ու մտահոգիչ ախտաճանաչումը` պետական երեսփոխան Յ. Բագրատունիի ստորագրութեամբ. գրուածները վստահաբար ամէն սրտցաւ հայ ընտանիքի մտահոգութիւններն են, եւ ատոնց դէմ պայքար պէտք է յայտարարուի:
Շա՛տ ճիշդ. ախտաճանաչումը բաւարար չէ, եթէ անոր պիտի չհետեւին գործնական քայլեր:
Այդ գործնական քայլերը կը սկսին տունէն. «հայ տուն»-ը անառիկ ամրոց մըն է, ուր ծնունդ կ՛առնէ հայ մանուկը, կը սնանի ու կ՛ուռճանայ` ըստ իրեն հրամցուած սնունդին, տրուած դաստիարակութեան եւ ուղղութեան: Հայ երիտասարդը, որ այսօր մեզ կը մտահոգէ իր այլասիրութեամբ, անշուշտ ծնած եւ հասակ առած է «տան» մէջ, հա՛յ տան մէջ, եւ ուղղութիւն ստացած` իր ծնողքէն: Շատ կրկնուած օրինակ է, որ Ցեղասպանութեան արհաւիրքի օրերուն հայ մայրը Տէր Զօրի անապատի աւազը վերածած գրատախտակի` իր մանուկին սորվեցուցած է հայերէն Ա, Բ, Գ: Այսօր կացութիւնը նոյնն է, հայ մանուկը պէտք է առաջնորդել դէպի «Հայ դպրոց»: Լսած եմ անհիմն ու ծիծաղելի (չ՛արդարացումներ, երբ մայրեր կամ հայրեր ըսած են` «Է՜, հայերէնը փոր չի կշտացներ», ու աւելի՛ն, հայ ծնողներ իրենց երեխաները յանձնած են ոչ հայկական մանկամսուրներու, որ` «պզտիկը օտար լեզու սորվի». այդ պզտիկը նախ եւ առաջ պէտք է սորվի իր ազգային լեզուն` հայերէնը, յետոյ ուրիշինը: Ու ինչո՞ւ զարմանանք, երբ երկու հայ իրարու հանդիպին, bonjour-ն է անոնց առաջին փոխանակումը, բոլորովին մոռցած այնքան իմաստալից «բարի լոյս»-ը եւ «բարեւ»-ը… Երբ որ Լորտ Պայրըն կ՛ըսէ` «Հայերէնը Աստուծոյ հետ խօսելու լեզուն է…», ո՞ւր կը մնան մեր օտարամոլները…
Այո՛, շրջանակը իր ազդեցութիւնը ունի պատանիին ու երիտասարդին վրայ, բայց «տունը»` իբրեւ անառիկ ամրոց, անխորտակելի պատնէշ պէտք է կառուցած ըլլայ:
Այդ կառոյցին կարեւոր ու անփոխարինելի ազդակներն են հայկական դպրոցը եւ մանաւանդ հայ ակումբը: Դպրոցը մեզ կը զարգացնէ, սակայն մեր դաստիարակները նախ տունը` ծնողներն են, յետոյ` ակումբը: Ակումբը, սկսեալ պատանիներէն, կը կերտէ հայ ըլլալու հպարտութիւնը, ոչ թէ գերադասութեան, այլ` նախապատուութեան ոգիով, հակառակ անոր որ գերադաս զգալու բազմաթիւ պատճառներ ունինք:
Երբ կը վստահինք յանձնառու երիտասարդութեան, յետադարձ ակնարկով մը կը տեսնենք, թէ երիտասարդ մը ուրկէ՛, ինչպէ՞ս կոփուած ու դարձած է յանձնառու: Մեր նոր սերունդի յանձնառու երիտասարդներն էին Լիզպոնի մեր հինգ հերոսները… անոնք չէին պատկաներ Եղեռնէն ճողոպրած սերունդին, սակայն սնանած էին մեր անձնուրացներուն շունչով: Մեր արդի պատմութեան հերոսներուն յիշատակի ոգեկոչումները, որ կատարեցինք քանի մը շաբաթ առաջ` Սարգիս Զէյթլեանի եւ Աբօ Աշճեանի նման անմահ հոգիներու: Ո՞ւր կերտուեցան ու կաղապարուեցան անոնք, եթէ ոչ` հայ տան ու հայ ակումբին մէջ:
Հոս առանց բառերը ծամծմելու կ՛ըսեմ, որ պէտք չէ քաջալերենք խառն ամուսնութիւններն ու ոչ հայ վարժարաններ յաճախելու (չ)արդարացումները:
Այո՛, հիմա որ ախտաճանաչումը եղած է, պէտք է քայլ առնել դէպի դարմանում, դէպի հայկականացում` սկսելով իւրաքանչիւր հայ անհատէն, ո՛վ որ ըլլայ ան, ի՛նչ մակարդակի կամ հասկացողութեան տէր ալ ըլլայ: Սորվինք գնահատել մերը` քննադատելէ առաջ: Ասիկա շատ տարածուած ու մեր մէջ բոյն դրած ախտ մըն է: Գիտնանք տեսնել շինիչը ու բարձրաձայն գնահատել այն, ինչ որ հայկական է, մե՛րն է:
Ըսինք, որ հայկական առումով, սփիւռքի մայրաքաղաքը Պէյրութն է, կրկնեցինք, որ սփիւռքահայութեան ուժը լիբանանահայութեան ուժին մէջ է, եւ եզրակացուցինք, որ զօրաւոր սփիւռք կը նշանակէ` հզօր Հայաստան:
Այս ահազանգն ու կոչը ուղղուած են բոլոր հայկական կազմակերպութիւններուն եւ միութիւններուն` հռչակելու 2018-ը տունդարձի տարի, երիտասարդներու հայկականացման տարի: