ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ
Պէյրութի «Շիրակ» տպարանէն 2016-ին լոյս տեսաւ Յարութիւն Ե. Տէր Պալեանի «Հոգեւոր ծաղկաստան»-ը, իբրեւ Քրիստոսով ապրուած հոգեւոր Սուրբ կեանքի ճշմարտութիւններու եւ օրհնութիւններու ծաղկեփունջ մը: Գիրքը բաղկացած է 237 էջերէ:
Հեղինակը կ՛ըսէ, որ Քրիստոսի խաչը Աստուծոյ փրկութեան ծրագիրին առանցքն է, կեդրոնը, ուրկէ կը բխի մարդկութեան փրկութեան, մեղքերու թողութեան, յաւիտենական կեանքին, երանութեան եւ այլ օրհնութիւններու աղբիւրը: Քրիստոսի խաչին վրայ կատարուած քաւութիւնով է որ մենք հաւատքով մեղքերու թողութիւն եւ վստահութիւն կ՛ունենանք, Աստուծոյ որդիներ, Աստուծոյ ժառանգ եւ Քրիստոսի ժառանգակիցներ կը դառնանք:
Յարութիւն Տէր Պալեան կը շարունակէ ըսելով որ փիլիսոփայութիւնը, մշակոյթը, դպրոցը, ուսուցումը, դաստիարակութիւնը չկրցան իրենց վարդապետութիւններով բարելաւել մարդը եւ բարձրացնել զայն իր ինկած վիճակէն, յոռի բնութենէն, նկարագիրէն:
Տէր Պալեան կը նշէ, որ արդարացումը ներումէ, թողութենէ, մաքրագործումէ աւելի բան մըն է: Ներումը ժխտական կողմն է, այսինքն` մեր մեղքերը մէկդի դրուած են, կարծես թէ մենք մեղք չենք գործած: Իսկ արդարացումը դրական է: Քրիստոսի արիւնը զօրութիւնը ունի խղճմտանքը մաքրելու մեռած գործերէն:
Այնուհետեւ հեղինակը կ՛ըսէ, որ հոգեւոր կեանքի մէջ դասընթացք մը կայ, պարզ եւ խորունկ, զայն պէտք է լաւ սորվիլ յառաջանալու համար: Ասիկա խոնարհութեան, անձը ուրանալու դասն է: Բազմաթիւ հաւատացեալներ, սուրբեր, այս դասընթացքով հոգեւոր կեանքի բարձունքները հասած են: Ասիկա բանալին է հոգեւոր կեանքի յաղթութեան եւ յաջողութեան: Ասիկա հոգեւոր կեանքի խորունկ վիճակ մըն է, ինքզինք ուրանալու, անտեսելու, ոչնչանալու, ունայնանալու փորձառութիւնը:
Յարութիւն Տէր Պալեան կ՛ընդգծէ ըսելով որ Աստուած հայ ազգը ընտրած է իր փառքին համար: Աստուած մեծ նպատակներ ու ակնկալութիւններ ունի հայ ազգէն: Հայ ազգը պարտաւորութիւն ու պատասխանատուութիւն ունի Քրիստոսի հնազանդելու: Տէրը օժտած է հայ ազգը տաղանդներով: Աստուած մեզի շնորհներ, օրհնութիւններ, պարգեւներ պատրաստած, երբ զինք սիրենք եւ իր խօսքին համեմատ ապրինք: Հայ ազգը զարդարուած է անուանի, նուիրական, սուրբ հայրապետներու, սուրբերու շառաւիղներով` Լուսաւորիչի, Մեսրոպի, Շնորհալիի, Նարեկացիի եւ այլ պատուական սուրբերով: Վկայ են մեր սուրբերը, որոնք մարգարէացան, պատերազմեցան իրենց հաւատքին համար, հեթանոս, կռապաշտ թագաւորութիւններու դէմ, եւ յաղթական` մեզի աւանդեցին իրենց սուրբ հաւատքը: Մեր պարտականութիւնն է այդ հաւատքը հաստատ բռնել եւ յաւերժացնել: Առանց քրիստոնէական սուրբ հաւատքի, մեր ազգը շատոնց լուծուած ու անհետացած էր աշխարհէն ու քարտէսէն:
Այնուհետեւ Տէր Պալեան կ՛ըսէ, որ փրկութեան, վերստին ծնունդի, մեղքերու թողութեան վստահութեան` ուրախ, խաղաղ, երջանիկ, բոցավառ, տաք, եռանդուն, վկայելու համարձակութեան շրջանին կը յաջորդէ լուռ, անապատային, ինքնիրմէ քաշուած, ամփոփուած շրջան մը: Վերստին ծնունդով սուրբ հոգին մարդուն հոգիին մէջ կու գայ բնակելու, սորվեցնելու, առաջնորդելու եւ պատրաստելու: Պէտք է շունչը հոգիէն բաժնուի, որպէսզի հոգին իշխէ շունչին եւ մարմինին վրայ: Աստուած հոգի է, ի բնէ յաւիտենական էութիւն, անծին, անսահման, կատարեալ եւ անփոփոխ է զօրութեամբ, իմաստութեամբ, գիտութեամբ, ամէնուրեքութեամբ, արդարութեամբ, սրբութեամբ, ճշմարտութեամբ, բարութեամբ եւ ողորմութեամբ:
Գիտութեան, զարգացումի եւ յառաջդիմութեան 21-րդ դարուն մէջ, տակաւին բազմաթիւ ազգեր եւ ժողովուրդներ աւելորդապաշտութեան, նախապաշարումներու, սխալ, սուտ առասպելներու, աւանդութիւններու, դիւային ու կախարդական ուսուցումներու մէջ կը մոլորին եւ կը մոլորեցնեն: Նոյնիսկ քրիստոնեայ զարգացած ազգեր, իրենց նախահայրերուն լուսաւորեալ ջահը մէկդի դրած, տգիտութեան, խաւարի, նիւթապաշտութեան եւ մարմնաւորի աստիճանին իջած են:
Յարութիւն Տէր Պալեան կ՛աւելցնէ ըսելով որ հայ ազգը աղօթող, Տիրոջ հետ մարտնչող, Աստուծոյ սիրելի զաւակներու պէտք ունի: Որպէսզի ազգը թօթափէ իր վրայէն բոլոր դժուարութիւնները, խոչընդոտները, նեղութիւնները եւ քաջաբար յաղթանակէ յաղթանակ յառաջանայ, մինչեւ որ Տէրը ազգին բարութեան, օրհնութեան եւ յաղթութեան բոլոր օրհնութիւնները թափէ: