ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
Սալորենին ծառերու յիմարագո՛յնն է: Բոլորէն առաջ կը խաբուի մարտի կեղծ գարունով: Խաբուսիկ արեւը տեսնելով` իսկո՛յն կը ծաղկի: Սպիտակ ուրախութիւն մը կը պարգեւէ շուրջ-բոլորին: Պատահական անցորդները կը հրապուրուին ծաղկած սալորենիի գեղեցկութեամբ: Կը հրճուին, ուրախութեամբ կը լեցուին: Անցած են ձմրան մռայլ օրերը: Շուտով կը հասնի գարունը, բնութիւնը կը վերակենդանանայ, ծառ ու ծաղիկ կը դալարին: Նոյնիսկ պեթոնապատ մեծ քաղաքներու մէջ, այգիի փոքրիկ շերտ մ՛իսկ բաւարար է` այս գարնանամուտի ուրախութենէն բաժին մը ստանալու:
Համատարած այս երեւոյթին դիմաց միա՛յն պարտիզպանը չ՛աճապարեր, այլ համբերութեամբ կը սպասէ այս խաբուսիկ օրերուն ժամ առաջ անցնելուն: Կեանքի փորձառութեամբ գիտէ, որ այս ամսուան արեւը, արեգակը կե՛ղծ է: Այսօր թէ վաղը, այդ պայծառ եղանակը կը փոխուի, բուքն ու քամին կիսով կը թափեն միամիտ սալորենիին կանխահաս ծաղիկները: Ծաղիկներ, որոնք եթէ այսքան չաճապարէին, պիտի պտղաբերէին այդ նոյն ճոխութեամբ:
Շահեկան է մարդու եւ բնութեան յարաբերութիւնը: Գարնան առաջին շողերը տեսնելով ծաղկող սալորենիին նման` նորայայտ երեւոյթներու դիմաց իսկո՛յն շարժման անցնող մարդոց համար հնարուած է` «Առանց գետը տեսնելու` շալվարդ մի՛ սոթտեր» ասացուածքը:
Թուրքիոյ պատմութեան վերջին 15 տարիները դրոշմուած են Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեան եւ յատկապէս անոր նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանի իշխանութեամբ: Հանրապետական Թուրքիոյ 94-ամեայ պատմութեան մէջ խի՛ստ կարեւոր անկիւնադարձ մըն է Էրտողանի գլխաւորած շարժումին իշխանութիւն հաստատելը: Առաջին անգամ ըլլալով` երկրի հիմնադիր մտայնութեան հակասող քաղաքական շարժում մը ժողովուրդին ձայներով իր կամքը կը պարտադրէր երիտթրքական-քեմալական ազգային գաղափարախօսութեան դէմ: Էրտողան իր իշխանութիւնը ամրացնելու համար լաւագոյնս օգտուեցաւ ժողովրդավար սկզբունքներէն: Իր պատգամներով երկրին մէջ ան սիրաշահեցաւ
ազատական-լիպերալները, հարստութիւն դիզած, բայց համապատասխան փառք ու պատիւի չարժանացած նորահաս հարուստները, նախապէս չարաչար շահագործուած քրիստոնեայ կամ հրեայ փոքրամասնութիւնները եւ ժողովուրդի բաւական լայն մէկ շերտը: Երկրէն դուրս, Եւրոմիութեան անդամակցելու հեռանկարով, արեւմտեան քաղաքական շրջանակները եւս զօրակցեցան այս նոր շարժումին: Իրենց դիմաց արմատական իսլամութեան փոխարէն` այլընտրանք մը, հաշտուելու արժանի կաղապար մը գտած ըլլալ կը կարծէին: Անոնք կ՛անտեսէին Էրտողանի` «Ժողովրդավարութիւնը մեզի համար հանրակառք մըն է, տեղ հասնելով` կ՛իջնենք» խոստովանութիւնը:
Մեր ընկերական շրջանակին մէջ Սարգի՛սն էր, որ յաճախ կը զգուշացնէր` «Այսօր 1908-ի սահմանադրութեան պայմանները կ՛ապրինք, սպասենք ու տեսնենք, թէ 1915-ի դարադարձին ինչե՜ր կը սպասեն մեզի» ըսելով: Իրա՛ւ ալ, դարադարձի յունիսի եօթին կայացած ընտրութիւններէն ետք Էրտողանի կուսակցութիւնը առաջին անգամ ըլլալով կորսնցուց առանձինն կառավարութիւն կազմելու իրաւունքը: Այդ թուականէն սկսեալ երկիրը ինկած է ընկերաքաղաքական եւ տնտեսական ճգնաժամի ճիրաններուն մէջ: Նախագահը իր իշխանութիւնը շարունակելու համար երկիրը մխրճած է փորձանքաբեր արկածախնդրութիւններու մէջ:
Իսկ պատրիարքարանի պատմական կամարներուն տակ հոգեւորականաց դասը երկար տարիներով ենթարկուած ճնշումէն ձերբազատուելով` կանխահաս ուրախութեամբ կ՛ողջունէր ժողովուրդին ձայնակցելու կամքը: Օլէ՜, ուրախ բացագանչութիւնները յանկարծ սմքեցան` կատարուած ընտրութիւնը չեղեալ համարող պաշտօնական գրութեան մը յայտնութեամբ:
Անգամ մը եւս փաստուեցաւ, որ օսմանեան խաղերը անսպառ են, դաւադրութիւնը` անվե՛րջ:
Բայց անվերջ ու անսպառ է նաեւ գիտակցութիւնը շահած ժողովուրդին կա՛մքը: Հաստատ համոզումով կրկնենք, որ վերջին հաշուով, այդ կա՛մքն է յաղթական: