Պատրաստեց՝ ՄԱՐԻԱ ԱՐԱՊԱԹԼԵԱՆ
Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի պատմութեան հիմնարկի տնօրէն Աշոտ Մելքոնեան մամլոյ ասուլիսի մը ընթացքին նշած է, որ` «Հայոց ցեղասպանութեան հարցը իրաւաքաղաքական դաշտ տեղափոխելու ուղղութեամբ լուրջ աշխատանք կը տարուի»:
«Հայագիտական հիմնարկներու աշխատակիցները լոյս ընծայած են բազմաթիւ աշխատութիւններ, որոնց հիմնական մեխը Ցեղասպանութեան դիմաց հատուցման հասնելու հանգամանքն է: Բան մը, որ տեղի ունեցած է Հրէական ողջակիզումի պարագային», ըսած է Աշոտ Մելքոնեան:
Ըստ անոր, մեր պարագային թրքական կողմը ո՛չ միայն պատրաստ չէ այդ քայլին, այլեւ պատրաստ չէ նոյնիսկ ճանչնալու Ցեղասպանութեան իրողութիւնը` հասկնալով, որ իրեն համար հետեւանքները անցանկալի կրնան ըլլալ, մանաւանդ որ Հայոց ցեղասպանութիւնը Հրէական ողջակիզումէն կը տարբերի այնպիսի հանգամանքով, որ հայերը Ցեղասպանութեան ենթարկուած են նոյնինքն իրենց հայրենիքին մէջ եւ տեղահանուած են այդտեղէն:
Պատմութեան հիմնարկը այս նիւթով բազմաթիւ հրատարակութիւններ ունի: Հրատարակուած են «Հայոց պատմութեան» ակադեմական հատորներ: Արդէն հինգ հատոր հրատարակուած է: Անոնց մէջ ներկայացուած է Հայոց ցեղասպանութեան հարցը` լուսարձակի տակ առնելով այն փաստը, որ անիկա միայն ճանաչումով չի սահմանափակուիր, եւ յառաջիկայ 100 տարուան գլխաւոր խնդիրը հատուցման հոլովոյթը պիտի ըլլայ: Լոյս տեսած են նաեւ «Հայոց ցեղասպանութեան իրաւաքաղաքական հիմքերը» նիւթով հրատարակութիւնները եւ «Ցեղասպանութիւն եւ հայրենազրկում» աշխատութիւնը: Աշոտ Մելքոնեան յայտնած է, որ տարիներ շարունակ խօսուած է ազգային հողի վրայ ցեղասպանութեան մասին, սակայն հայրենազրկումի մասին շատ քիչ խօսուած է: «Ցեղասպանութիւն եւ հայրենազրկում» աշխատութիւնը ամբողջութեամբ նուիրուած է այդ նիւթին:
«Ի՞նչ է մեր ընելիքը, ուրկէ՞ սկսիլ: Մենք պէտք է յստակօրէն պարզենք, թէ ի՛նչ կորսնցուցած ենք Եղեռնի տարիներուն: Նիւթական, տարածքային եւ բարոյական կորուստներուն վերաբերեալ ունենանք շտեմարան մը, ապա յաջորդ քայլը կատարենք: Յաջորդ քայլը պէտք է ըլլայ միջազգային իրաւունքի բարելաւումը: Մենք` իբրեւ ՄԱԿ-ի անդամ երկիր, միջազգային իրաւունքի ենթակայ, պէտք է միջազգային իրաւունքին մէջ կարենանք հայրենազրկումի եզրը մտցնել: Ատիկա ոչ պակաս զազրելի յանցագործութիւն է: Այսինքն 1915 թուականին հայերը կրկնակի հարուած ստացած են», ըսած է Մելքոնեան:
«Ի՞նչ ջանքեր կը գործադրուին ներկայիս Հայոց ցեղասպանութեան հարցը իրաւաքաղաքական դաշտ տեղափոխելու ուղղութեամբ» հարցումին պատասխանելով` Աշոտ Մելքոնեան ընդգծած է, որ գիտական հանրութիւնը այդ ուղղութեամբ աշխուժօրէն կ՛աշխատի: Բացի ատկէ, Սահմանադրական դատարանին մէջ Գագիկ Յարութիւնեանի գլխաւորութեամբ յանձնախումբ մը կայ, որ այս հարցով թղթածրար կը պատրաստէ: Ատիկա եւս կը կատարուի պետական մակարդակով, իսկ անկէ զատ, լուրջ աշխատանք կը կատարուի նաեւ սփիւռքի մէջ: Աւարտին Մելքոնեան շեշտած է, որ պէտք է կարենալ հայեցակարգի տեսքով այդ ամէնը ամփոփել եւ գործը յառաջ մղել: