Զարմանալի անակնկալ մը չէր, որ քանի մը շաբաթ առաջ, Վրաստանի խորհրդարանական ընտրութիւններուն, Սամցխէ-Ջաւախքի եւ Քվեմօ-Քարթլիի հայկական հասարակական կազմակերպութիւններու խորհուրդը որոշեց այս ընտրութիւններուն չսատարել որեւէ քաղաքական ուժի:
Պատճառը յստակ էր: Արդարեւ 2012-ին, նախագահ Սահակաշվիլին տապալած եւ երկրին ղեկը ստանձնած «Վրացական երազանք» դաշինքը, հակառակ նախընտրական օրերուն տուած իր խոստումներուն, ոչ մէկ շօշափելի յառաջդիմութիւն կրցած է արձանագրել շրջանին մէջ:
Միայն ընկերային-տնտեսական, ենթակառոյցներու բարելաւման ուղղութեամբ է, որ կատարուած են որոշ փոփոխութիւններ:
Աննախադէպ երեւոյթ մը պատահեցաւ «Վրացական երազանք»-ի ղեկավարութեան օրերուն, բան մը, որ համահաւասար է ճերմակ ջարդի: Արդարեւ, Ջաւախքի բոլոր շրջաններուն մէջ արգիլուեցան Հայաստանի Հանրապետութենէն մինչ այդ ուղարկուող այբբենարաններու, մայրենի լեզուի եւ հայ գրականութեան դասագիրքերու մուտքը: Քանի մը տարիէ ի վեր այդ տարածաշրջաններու հայ աշակերտները զրկուած են այդ տարրական դասագիրքերէն: Ահազանգային է կացութիւնը, եւ կրկին տեղին է հաստատել, որ պատահածը համահաւասար է ջարդի, շատ աւելի վտանգաւոր` ճերմակ ջարդի:
Կայ նաեւ այն, որ ջաւախքահայութեան կրթական կեանքի պատմութեան մէջ ասիկա աննախադէպ երեւոյթ էր:
Որո՞նք են ջաւախեցիին հիմնական պահանջները, որոնք Վրաստանի սահմանադրութեան մէջ արձանագրուածներն են` ազգային փոքրամասնութիւններու եւ մասնաւորապէս այդ շրջանի իրաւունքներուն պաշտպանութեան վերաբերող: Արդարեւ, 1999-ին Վրաստանը ստորագրած է մարդկային իրաւունքներու պաշտպանութեան Եւրոպական շրջանակային ծաւալուն նախապայման մը, որ պարզապէս ստորագրուած է, եւ բազմաթիւ կէտեր դեռ չեն վաւերացուած: Այս կէտերէն առաջինը ազգային փոքրամասնութիւններու իրաւունքներու պաշտպանութիւնն է, իսկ երկրորդը` տարածաշրջանային լեզուներուն կարգավիճակը: Այսպէս, Ջաւախքի բնակչութիւնը ազգագրական ժողովուրդ մըն է, որ պատմականօրէն կ՛ապրի իր հողերուն վրայ, բայց չի տիրապետեր երկրի պետական լեզուին, միջազգայնօրէն սահմանուած իրաւունքը ունի խօսելու իր մայրենի լեզուն, այսինքն` հայերէն:
Այս գծով անցեալ քառամեակին տիրապետող «Վրացական երազանք»-ի խոստումները մնացին «Ջաւախքեան մղձաւանջ», այսինքն սպասումներով, եւ գէթ նոյնիսկ, այլ պարագաներու` յուսախաբութիւններով եւ հակասական ապրումներով լեցուն շրջան մը:
Տեղին է անգամ մը եւս ահազանգել: Ջաւախքի հարցին լուծումը պէտք է ըլլայ ազգային առաջնահերթութիւններու կարգին, մանաւանդ որ թէ՛ աշխարհագրականօրէն, եւ թէ տնտեսական բնագաւառին մէջ, Ջաւախքը Հայաստանի համար կը ներկայացնէ մեծ կարեւորութիւն եւ, ի տարբերութիւն Արեւմտահայաստանին, կը հանդիսանայ հայկական այնպիսի հող, ուր մինչեւ օրս կ՛ապրի հայկական կազմակերպուած հասարակութիւն` շնչող բնակչութիւն:
Միայն հիմնահարցի ներկայացում չէ, որ պէտք է կատարել, այլ քայլ մըն ալ առջեւ երթալով` իբրեւ հայորդի, պարտաւոր ենք գործնականապէս օժանդակել Ջաւախքին, դէպի ինքնավարութիւն ձգտող ուղիի բազմատեսակ հարցերու լուծման:
25 հոկտեմբեր 2016