Կազմակերպութեամբ Համազգայինի «Պարոյր Սեւակ» մասնաճիւղին, շաբաթ, 22 սեպտեմբեր 2018-ի երեկոյեան ժամը 7:00-ին «Ս. Զէյթլեան» ժողովրդային կեդրոնի «Մովսէս Տէր Գալուստեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետութիւններու անկախութեանց 27-րդ տարեդարձներուն առիթով ու Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան 100-ամեակին նուիրուած «Հայոց պետականութեան վերածնունդի 100 էջերը» ալպոմի շնորհահանդէս եւ վաւերագրական լուսանկարներու ցուցադրութիւն:
Ձեռնարկին բացումը կատարեց Յակոբ Այնթապլեան: Ան ըսաւ, որ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան 100-ամեակին նուիրուած ձեռնարկներու շրջագիծին մէջ պէտք է ընկալել այս շնորհահանդէսը: «Հայոց պետականութեան վերածնունդի 100 էջերը» ալպոմը գեղատիպ վաւերագրական լուսանկարներով, համապատասխան մասնագիտական ծանօթագրութիւններով կը ներկայացնէ առաջին հանրապետութիւնը, անոր կերտիչները, հիմնական իրագործումները: Իր խօսքի աւարտին ան ըսաւ. «Բացառիկ հրատարակութիւն, օրաթերթի էջերով ուսումնասիրական բնոյթի յօդուածաշարքերու հրապարակում, արխիւային արժէք ունեցող անտիպ լուսանկարներու հաւաք եւ նկատառելի հաւաքածոյի գոյառում, նման ալպոմ-հատորներու շնորհահանդէսներու կազմակերպում` մեր մարզի համեստ ներդրումն է մեզ իբրեւ ազգ եւ պետականութիւն փրկող մեր ժամանակակից պատմութեան ամէնէն ճակատագրորոշ իրադարձութեան` Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան հիմնադրութեան 100-ամեակին առիթով»:
Յասմիկ Այնթապլեանը սրինգով նուագեց «Երազ իմ երկիր հայրենի», ապա Լիլիթ Աբրահամեանը ներկայացուց «Պինկէօլ» եւ «Թռչէի մտքով տուն» երգերը` կիթառի ընկերակցութեամբ Դանիէլ Գըժտրեանի:
Խօսք առաւ Եսայի Հաւաթեան: Ան ըսաւ, որ ալպոմը լուսանկարներով, արխիւային նիւթերով լեցուն գիրք մըն է, որ կը բովանդակէ մասնագիտականօրէն ձեւաւորուած յստակ տեղեկութիւններ եւ կարելի է զայն նկատել համայնագիտարան մը` Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան երկուքուկէս տարիներուն մասին: Հատորը 8 ամսուան ժրաջան աշխատանքի արդիւնք է: Հատորը կազմած են Հայաստանի Պատմութեան թանգարանի նորագոյն պատմութեան բաժինի վարիչ եւ լուսանկարիչ Գաբրիէլ Փանոսեան: Ան նշեց, որ Ֆրեզնոյի ՀՅԴ «Սողոմոն Թեհլիրեան» կոմիտէին շնորհիւ լոյս տեսաւ գիրքին արեւելահայերէն տարբերակը, իսկ Ժիրայր եւ Սրբուկ Սարգիսեաններու նուիրատուութեամբ լոյս տեսաւ արեւմտահայերէն տարբերակը: Ալպոմի իրագործումին մէջ իրենց դերը ունեցած են` Հայաստանի Պատմութեան թանգարանը, ՀՅԴ թանգարանն ու հիմնադրամը, Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի պատմութեան հիմնարկը, Հայաստանի Ազգային արխիւը, Սարդարապատի Ազգագրական թանգարանը եւ Դրոյի եւ Համօ Օհանջանեանի թոռնուհիները: Ապա ան ներկայացուց ալպոմէն նկարներ, որոնք ցուցադրուած էին սրահին մէջ եռոտանիներու եւ պատերու վրայ: Ան ըսաւ, որ ալպոմը կ՛աւարտի լուսաւոր ձեւով` ՀՅԴ-ի 9-րդ Ընդհանուր ժողովով եւ «Նեմեսիս»-ի հերոսներով:
Իր խօսքի աւարտին Հաւաթեան ըսաւ. «Հրաշալի հրատարակութիւն մըն է, կ՛արժէ, որ երկրորդական կարգի աշակերտութեան իբրեւ դասագիրք օգտագործուի: Կան յստակ ու ամփոփ տեղեկութիւններ, որոնք շատ օգտակար են ընթերցողներուն համար»:
Սրտի խօսքով հանդէս եկաւ լուսանկարիչ Գաբրիէլ Փանոսեանը, որ սկիզբը յայտնեց, թէ ինչպէ՛ս ծնունդ առած եւ զարգացած է ալպոմին պատրաստութեան գաղափարը: Ան սկսած է մտածել, թէ ինչպէ՛ս կրնայ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան 100-ամեակին իր համեստ մասնակցութիւնը բերել: Ան սկսած է նկարներ հաւաքել, ապա խնդրած է Սեդա Գալստեանէն, որ նկարներուն համապատասխան նիւթեր պատրաստէ, եւ արդէն ամիսներու աշխատանքով պատրաստուած է ալպոմը: Ան ըսաւ, որ միշտ աշխատած է մարդոց օգտակար դառնալ: Ուրախացած է մարդոց օգտակար դառնալով: Իսկ ներկայիս շատ լաւ հասկցած է, թէ ի՛նչ կը զգայ մարդ, երբ ուրիշներ իրեն օգնեն: Ան ըսաւ, որ ալպոմը իր երկրորդ նախաձեռնութիւնն է, որ իր անձին համար կատարած է:
Իր խօսքի աւարտին Փանոսեան ըսաւ. «Հաճելի բան է, երբ քեզ կը գովեն: Երբ ալպոմը կը պատրաստէի, բախտաւորութիւն ունեցայ շօշափելու Արամ Մանուկեանի հագուստը: Չէք կրնար երեւակայել, թէ ի՛նչ զգացում ունեցայ, երբ Գարեգին Նժդեհի բաճկոնին կամ Սեւրի դաշնագիրի գրիչին դպայ: Այդ զգացումները կը փոխանցեմ բոլորիդ: Գիրքը կը նուիրեմ մեր բոլոր այն հերոսներուն, անձերուն, որոնք Հայաստանէն դուրս ապրեցան եւ Հայաստանը չտեսան, բայց սերունդները հայ մեծցուցին»: Ապա ան ներկաներուն հետ միասնաբար երգեց «Երազ իմ երկիր» երգը:
Ապա տեղի ունեցաւ ալպոմին գինեձօնը` հանդիսապետութեամբ Վարուժան արք. Հերկելեանի եւ գիւղի հոգեւոր հայրերուն, ալպոմի հեղինակ Գաբրիէլ Փանոսեանի եւ իր կնոջ, ինչպէս նաեւ ալպոմը ներկայացնող Եսայի Հաւաթեանին:
Ձեռնարկի աւարտին Գաբրիէլ Փանոսեանը ալպոմները մակագրեց ներկաներուն համար, ապա տեղի ունեցաւ հիւրասիրութիւն: